W nawiązaniu do mojego poprzedniego artykułu pt. „Zuchwała Akcja”, pragnę przybliżyć Czytelnikom „Stacji Tłuszcz” postać podporucznika Jana „Szczapy” Estkowskiego. Dowódca akcji odbicia braci Wierzbów z aresztu w 1944 roku ma bowiem fascynującą biografię, związaną także z naszym miastem.
Przed II wojną światową Jan Estkowski ukończył Szkołę Podchorążych Kawalerii w Grudziądzu. W czasie kampanii wrześniowej w stopniu podporucznika dowodził plutonem pułku Ułanów Wielkopolskich. Pułk ten wchodził w skład Nowogródzkiej Brygady Kawalerii pod rozkazami generała Władysława Andersa. 27 września 1939 r., po walkach z sowietami pod Samborem, oddział rozwiązano. Po przegranej wojnie obronnej Polski, Jan Estkowski poświęcił się pracy konspiracyjnej. Przybrał nazwisko Jan Korzyb i pseudonim „Szczapa”. Działał w Związku Walki Zbrojnej (od 1943 roku Armia Krajowa), początkowo w obwodzie pułtuskim, a od 1943 roku w obwodzie „Rajski Ptak” – „Burak”. Od listopada 1943 roku był zastępcą dowódcy ośrodka Tłuszcz (komendantem był Wacław „Odrowąż” Wierzba). „Szczapa” był niezwykle aktywnym członkiem tutejszej organizacji. Wielokrotnie uczestniczył w akcjach dywersyjnych przeciw Niemcom. W czerwcu 1944 roku brawurowo dowodził odbiciem braci Wierzbów z aresztu policji granatowej w Tłuszczu.
Lata prześladowań
Wejście wojsk sowieckich w 1944 roku oznaczało faktycznie nową okupację. Członków i członkinie AK dotykały okrutne represje. 16 grudnia NKWD aresztowało ppor. Jana Estkowskiego, kilkanaście dni później przekazało go do Urzędu Bezpieczeństwa. Śledztwa prowadzone przez komunistycznych aparatczyków były porównywalne do tych prowadzonych przez gestapo. Szczególną nienawiścią nowa władza darzyła żołnierzy konspiracji niepodległościowej. Okrutne przesłuchania, wysokie wyroki, a nawet kary śmierci dotykały najlepszych synów i córki narodu polskiego. „Szczapa” został skazany na 10 lat więzienia, wyszedł po dwóch na mocy amnestii.
Czy Tłuszcz pamięta o swoim bohaterze?
Po wojnie Jan Estkowski pracował w administracji lasów. Od lat 60. działał także w organizacjach kombatanckich. Za swoje zasługi został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari oraz mianowany na stopień rotmistrza. Obecnie mieszka w Pułtusku. Jan „Szczapa” Estkowski jest bez wątpienia bohaterem Ziemi Tłuszczańskiej. W czasie II wojny światowej pełnił wysokie funkcje w lokalnych strukturach AK. Nie wahał się narażać swojego życia, był świetnym dowódcą – co potwierdził w wielu śmiałych akcjach. Warto wystąpić z inicjatywą, by tego niezwykłego człowieka nagrodzić honorowym obywatelstwem Tłuszcza. Bo przecież trudno znaleźć dziś kogoś bardziej zasłużonego dla naszej ziemi. Jan Estkowski to świadek historii, również tej naszej, tłuszczańskiej. Pamiętajmy o tym!
Komentarze do artykułów: